Jak informuje resort kultury, 24 czerwca 2014 r. w Genewie Stały Przedstawiciel RP przy Biurze Narodów Zjednoczonych, ambasador Remigiusz Henczel, podpisał Traktat z Marrakeszu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej w sprawie ułatwienia dostępu do opublikowanych utworów drukowanych osobom niewidomym i słabowidzącym oraz osobom z niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem.

Celem Traktatu jest ustanowienie międzynarodowego standardu korzystania przez osoby z niepełnosprawnościami z utworów opublikowanych w postaci druku i pozostających pod ochroną przepisów prawa autorskiego.
Traktat przyjęto 28 czerwca 2013 r. w Marrakeszu podczas Konferencji Dyplomatycznej Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO).

Związanie Polski Traktatem będzie miało pozytywne skutki:

  • zapewni osobom niewidomym i słabowidzącym, a także innym niepełnosprawnym, narzędzia ułatwiające korzystanie z zagranicznych wydań książek i prasy w ramach dozwolonego użytku publicznego;
  • zwiększy dostęp polskich niepełnosprawnych do obcojęzycznych materiałów drukowanych;
  • udostępni książki wydane w języku polskim niepełnosprawnym na całym świecie, w tym Polakom mieszkającym za granicą;
  • zwiększy liczbę wydań książek w języku polskim dostępnych w formatach dostosowanych dla potrzeb niepełnosprawnych.

W Polsce korzystanie z utworu lub przedmiotów praw pokrewnych w ramach dozwolonego użytku na rzecz osób niepełnosprawnych jest dozwolone, jeżeli (art. 331 Ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, dalej: prawo autorskie):

  • odnosi się bezpośrednio do upośledzenia,
  • nie ma zarobkowego charakteru i
  • jest podejmowane w rozmiarze wynikającym z natury upośledzenia.

Przepis art. 331 prawa autorskiego jest wynikiem implementacji do polskiego porządku prawnego Dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym.
Polskie przepisy nie rozróżniają korzystania z utworów w ramach dozwolonego użytku z uwagi na rodzaj niepełnosprawności oraz rodzaj utworów lub przedmiotów praw pokrewnych. Korzystanie przez niepełnosprawnych nie pociąga za sobą konieczności zapłaty wynagrodzenia na rzecz uprawnionych.

Stosowanie Traktatu ograniczone jest do dzieł literackich i artystycznych, w formie tekstu, zapisu lub związanych z nim ilustracji, opublikowanych lub w jakikolwiek inny sposób publicznie udostępnionych.
Materiały drukowane będą dystrybuowane jako kopie utworów, które umożliwiają osobom niepełnosprawnym zapoznanie się z utworami w stopniu porównywalnym pod względem skuteczności i wygody z możliwością zapoznania się z utworami przez osoby pełnosprawne. Takimi kopiami mogą być wydania utworów (mają one respektować integralność oryginalnego utworu):

  • z dostosowaną odpowiednio dużą czcionką lub kontrastem tła, na którym znajduje się tekst, a także
  • wykorzystujące alfabet Braille’a lub
  • kopie elektroniczne odczytywane przez narzędzia automatycznie transformujące zawartość plików tekstowych na dźwięk.