23 listopada 2017 r. w Pałacu Prezydenckim w Warszawie Prezydent Andrzej Duda wręczył oficjalne dokumenty potwierdzające uznanie dwunastu kolejnych zabytków za Pomniki Historii.

Wcześniej, 22 listopada 2017 r. Prezydent wydał także rozporządzenia w sprawie uznania za pomnik historii:

  • stadninę koni w Janowie Podlaskim (Dz.U. z 5 grudnia 2017 r. poz. 2250) jako zespół architektoniczno-krajobrazowy, założony w 1817 r. z przeznaczeniem na państwową hodowlę koni szlachetnych ras;
  • kościół parafialny pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Szalowej, w gminie Łużna (Dz.U. z 5 grudnia 2017 r. poz. 2251) — późnobarokowy kościół o spójnym z architekturą, niezwykle bogatym wystroju i wyposażeniu wnętrza, stanowiący wybitny przykład adaptacji rozwiązań stylowych monumentalnej architektury sakralnej do możliwości budownictwa drewnianego;
  • gmach Województwa i Sejmu Śląskiego oraz zespół katedralny w Katowicach (Dz.U. z 5 grudnia 2017 r. poz. 2252) — architektoniczny symbol powrotu Górnego Śląska do odrodzonej Polski;
  • zespół cerkiewny w Radrużu, w gminie Horyniec-Zdrój (Dz.U. z 6 grudnia 2017 r. poz. 2253) — unikatowy w skali kraju zespół cerkiewny, stanowiący materialne świadectwo tradycji artystycznych Kościołów wschodnich na ziemiach Rzeczypospolitej, którego dominantą jest drewniana świątynia o wysokiej klasy rozwiązaniach konstrukcyjnych, poziomie wykonawstwa oraz wystroju i wyposażeniu wnętrza;
  • pocysterski zespół klasztorny w Gościkowie, w województwie lubuskim (Dz.U. z 6 grudnia 2017 r. poz. 2256) — jako ważny ośrodek kultu religijnego i myśli teologicznej, utrwalający polskość na historycznym zachodnim pograniczu Rzeczypospolitej;
  • Kopiec Kościuszki z otoczeniem w Krakowie (Dz.U. z 7 grudnia 2017 r. poz. 2267) — jako pomnik-mogiłę wzniesioną przez Naród Polski dla uczczenia wielkiego wodza i bohatera narodowego, będący symbolem patriotyzmu i dążeń niepodległościowych, tworzący kompozycję krajobrazową wpisaną w panoramę historycznego Krakowa;
  • zespół zabytkowych spichlerzy wraz z panoramą od strony Wisły w Grudziądzu (Dz.U. z 7 grudnia 2017 r. poz. 2271) — jako zespół spichlerzy o genezie średniowiecznej, będący ważnym dokumentem historii miasta i jego znaczenia w dziejach handlu na ziemiach polskich, wyróżniający się oryginalną, zwartą formą architektoniczną, wynikającą z nietypowego usytuowania na wysokiej skarpie, w miejscu murów obronnych, oraz unikatową panoramą od strony Wisły;
  • historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy w Sandomierzu (Dz.U. z 7 grudnia 2017 r. poz. 2273) — staromiejska część Sandomierza, ośrodka o tysiącletniej historii i szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego Polski, z zespołem zabytków najwyższej klasy osadzonym w unikatowym kontekście krajobrazowym;
  • zespół pałacowo-ogrodowy i ogród sentymentalno- romantyczny w Nieborowie i Arkadii (Dz.U. z 7 grudnia 2017 r. poz. 2274) zespół rezydencjonalny, obejmujący wysokiej klasy realizacje architektoniczne wraz z wyposażeniem wnętrz oraz unikatowe przykłady barokowej i sentymentalno-romantycznej sztuki ogrodowej;
  • dawny pałac biskupów i katedra w Kielcach (Dz.U. z 7 grudnia 2017 r. poz. 2275) — dawna rezydencja biskupów krakowskich, wyróżniająca się autentyczną substancją architektoniczną oraz wystrojem wnętrza o niezwykle bogatym programie ideowym, która wraz z katedrą (dawną kolegiatą) stanowi cenne materialne świadectwo historii i kultury artystycznej Polski czasów baroku;
  • zespół tężni i warzelni soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym w Ciechocinku (Dz.U. z 7 grudnia 2017 r. poz. 2276) — zakład produkcji soli warzonej w otoczeniu parkowym, kontynuujący działalność z zastosowaniem metod i urządzeń historycznych oraz z ich wykorzystaniem w lecznictwie uzdrowiskowym;
  • zespół pocystersko-katedralny w Gdańsku–Oliwie (Dz.U. z 7 grudnia 2017 r. poz. 2277) — najstarsze na Pomorzu Gdańskim opactwo, świadek ważnych wydarzeń z historii Polski.

Koordynacją procedury występowania z wnioskiem do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie uznania przez Prezydenta RP zabytku nieruchomego za Pomnik Historii zajmuje się Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Wydaje on opinię co do zasadności uznania obiektu za Pomnik Historii oraz przygotowuje projekty rozporządzeń Prezydenta wraz z uzasadnieniem i załącznikami graficznymi. Instytut monitoruje także ich stan, a poprzez organizację corocznych Spotkań Opiekunów Pomników Historii promuje i buduje ich silną markę. NID jest także właścicielem oficjalnego logotypu Pomnika Historii.

Jak przypomina NID, Pomnik Historii to jedna z pięciu form ochrony zabytków wymienionych w art. 7 Ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju. Rangę Pomnika Historii podkreśla fakt, że ustanawia go Prezydent specjalnym rozporządzeniem. Pomniki Historii ustanawiane są od 1994 r. Z każdym rokiem lista najcenniejszych obiektów sukcesywnie powiększa się. Znajdują się na niej obiekty o szczególnych wartościach materialnych i niematerialnych oraz znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego naszego kraju.

Do elitarnego grona Pomników Historii mogą dołączać obiekty architektoniczne, krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne lub ruralistyczne, zabytki techniki, obiekty budownictwa obronnego, parki i ogrody, cmentarze, miejsca pamięci najważniejszych wydarzeń lub postaci historycznych oraz stanowiska archeologiczne.

Do tej pory to najwyższe wyróżnienie nadano 81 zabytkom.