W Dz.U. z 1 czerwca 2016 r. pod poz. 749 opublikowano Ustawę z 29 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz niektórych innych ustaw (dalej: nowelizacja).

Nowelizacja zmienia m.in. przepisy Ustawy z 21 listopada 1996 r. o muzeach (dalej: ustawa o muzeach). Połączenie muzeum z inną instytucją kultury może teraz nastąpić po pozytywnym zaopiniowaniu przez Radę do Spraw Muzeów i Miejsc Pamięci Narodowej (dalej: rada). Wcześniej była to Rada do Spraw Muzeów. Rada działa przy ministrze kultury jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach zarządzania, finansowania oraz polityki kulturalnej w zakresie muzealnictwa oraz spraw związanych z miejscami pamięci narodowej, w tym pomnikami zagłady.

Z dodanego do ustawy o muzeach art. 6a wynika, że minister kultury koordynuje i realizuje politykę państwa w zakresie działalności muzeów oraz w zakresie miejsc pamięci narodowej, w tym pomników zagłady oraz grobów i cmentarzy wojennych, w szczególności przez:

  • tworzenie muzeów;
  • sprawowanie nadzoru nad muzeami i dokonywanie kontroli ich działalności;
  • sprawowanie opieki nad miejscami pamięci narodowej oraz trwałymi upamiętnieniami faktów, wydarzeń i postaci z nimi związanymi w kraju i za granicą;
  • wspieranie inicjatyw w zakresie sprawowania opieki nad miejscami pamięci narodowej oraz trwałymi upamiętnieniami faktów, wydarzeń i postaci z nimi związanymi przez inne podmioty;
  • dokonywanie trwałych upamiętnień w miejscach pamięci narodowej, w tym w miejscach walk i męczeństwa Narodu Polskiego, oraz upamiętnień związanych z nimi faktów, wydarzeń, postaci;
  • opiniowanie stanu opieki nad pomnikami zagłady oraz muzeami walk i martyrologii;
  • organizowanie współpracy ze środowiskami i organizacjami emigracyjnymi, polonijnymi oraz polskimi poza granicami RP w sprawowaniu opieki nad miejscami pamięci narodowej, w tym miejscami walk i męczeństwa Narodu Polskiego;
  • popularyzowanie wiedzy o miejscach pamięci narodowej oraz ich znaczenia dla historii, dziedzictwa i tożsamości narodowej;
  • wykonywanie innych zadań wynikających z umów międzynarodowych dotyczących miejsc pamięci narodowej, w tym grobów i cmentarzy wojennych.

Ponadto nowelizacja zniosła:

  • Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa;
  • wojewódzkie komitety ochrony pamięci walk i męczeństwa;
  • komitety ochrony pamięci walk i męczeństwa;
  • Radę Instytutu Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Zlikwidowano także Biuro Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Nowelizacja obowiązuje od 16 czerwca 2016 r.