W Dz.U. z 24 sierpnia 2016 r. pod poz. 1330 opublikowano Ustawę z 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz ustawy o muzeach.

Do Ustawy z 3 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (dalej: ustawa o ochronie zabytków) wprowadzono jako jedną z form ochrony zabytków przepisy dotyczące Listy Skarbów Dziedzictwa (dalej: lista).

Zabytki wpisane na tę listę nie będą wpisywane do rejestru zabytków; nie będzie też można wywozić ich za granicę na stałe. Listę prowadzić będzie MKiDN. Będą na nią wpisywane zabytki ruchome o szczególnej wartości dla dziedzictwa kulturowego, zaliczane do jednej z kategorii określonych w art. 64 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków.

Chodzi m.in. o:

  • zabytki archeologiczne oraz elementy stanowiące integralną część zabytków architektury, które mają więcej niż 100 lat;
  • dzieła malarstwa, akwarele, gwasze i pastele, które mają więcej niż 50 lat;
  • kolekcje, których wartość jest wyższa niż 50 000 euro;
  • środki transportu, które mają więcej niż 75 lat i ich wartość przekracza 50 000 euro itd.

Wpisu na listę dokona MKiDN decyzją wydaną z urzędu albo na wniosek właściciela zabytku ruchomego. Zabytek będzie wykreślony z listy, jeśli przestanie należeć do wspomnianych wyżej kategorii. Postępowanie w sprawie skreślenia zabytku z listy wszczyna się z urzędu albo na wniosek właściciela zabytku ruchomego.

Zabytek wpisany na listę przechowuje się w pomieszczeniu wyposażonym w zabezpieczenia techniczne na wypadek kradzieży, pożaru i innych zagrożeń lub mającym zapewnioną bezpośrednią stałą ochronę fizyczną w rozumieniu ustawy o ochronie osób i mienia. Osoba fizyczna, jednostka samorządu terytorialnego lub inna jednostka organizacyjna będąca właścicielem albo posiadaczem zabytku wpisanego na listę otrzymuje na swój wniosek dotację celową z MKiDN na wyposażenie pomieszczenia, w którym zabytek ten będzie przechowywany, w zabezpieczenia techniczne. Na wyposażenie to można otrzymać aż do 100% nakładów koniecznych.

Na podstawie pozwolenia wydanego przez MKiDN przy zabytku wpisanym na listę można prowadzić:

  • prace konserwatorskie,
  • prace restauratorskie,
  • badania konserwatorskie.

Wojewódzki konserwator zabytków lub działający z jego upoważnienia pracownicy wojewódzkiego urzędu ochrony zabytków prowadzą kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Kontrolę taką w odniesieniu do zabytku wpisanego na listę prowadzi się przynajmniej raz na 2 lata. Jednak kontrolę taką MKiDN może zlecić w każdym czasie.

Ponadto, w Ustawie z 21 listopada 1996 r. o muzeach w art. 24 dodano ust. 3–5, zgodnie z którymi w przypadku muzealium będącego zabytkiem pozwolenie na skreślenie z inwentarza MKiDN będzie mogło wydać z zastrzeżeniem warunku wpisania go do rejestru zabytków. Skreślenie nastąpi z chwilą wpisania muzealium do rejestru zabytków. Nie będzie miała tu zastosowania zasada, że do rejestru nie wpisuje się zabytku wpisanego do inwentarza muzeum lub wchodzącego w skład narodowego zasobu bibliotecznego. W razie wzruszenia decyzji o wpisaniu do rejestru zabytków muzealium skreślonego z inwentarza na podstawie pozwolenia MKiDN skreślenie z inwentarza będzie uważane za niedokonane.

Zmiany w ustawie o zabytkach i w ustawie o muzeach wejdą w życie 25 listopada 2016 r.