Wokół wielu instytucji kultury są — mniej lub bardziej zadbane — tereny zielone albo chociaż niewielkie skwerki. Pozornie mało istotne, stanowią jednak ważny element wspólnej przestrzeni. Dlatego więc warto o nie zadbać.

Właśnie z myślą o takich terenach powstał współfinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego projekt Nieużytki Sztuki. Jego pomysłodawczyni, artystka Elżbieta Jabłońska, zachęca mieszkańców miast do bezpłatnej dzierżawy terenów zielonych, trawników, kawałków ziemi, przyległych do publicznych galerii i muzeów. W ten sposób próbuje nie tylko zmieniać wspólną przestrzeń, ale także i zbliżać mieszkańców do instytucji kultury, znosić granice, które się czasem między nimi tworzą. Jej zdaniem udostępnienie terenu należącego do galerii czy muzeów, poprzedzone częściową rewitalizacją, mieszkańcom, sąsiadom, publiczności, może stać się w efekcie początkiem procesu kreowania nowej przestrzeni spotkania, opierającego się na wymianie, sprzyjającej współpracy, współodpowiedzialności w działaniu.

Na specjalnie przygotowanych, podwyższonych grządkach (tak, by umożliwić zaangażowanie się w projekt również osobom starszym i niepełnosprawnym) uprawiane są warzywa sezonowe, kwiaty, rośliny polne i ozdobne. Każda z biorących udział w projekcie instytucji otrzymuje „pakiet startowy”, który zawiera niezbędny do uprawy grządek sprzęt, nasiona, rękawiczki, a nawet ławki, które mają przy nich stanąć.

Istotnym elementem projektu jest także specjalnie stworzona strona internetowa Nieużytki Sztuki, na której można zobaczyć stworzone i uprawiane już grządki. Dodatkowo na stronie zamieszczane są porady ogrodnicze i specjalny kalendarz. Jest to także miejsce spotkań miejskich ogrodników biorących udział w przedsięwzięciu, można się na niej dzielić ogrodowymi pomysłami i osiągnięciami.
Co istotne, sam projekt dla biorących w nim udział instytucji jest wspaniałym pretekstem do organizacji spotkań dla pracowników i mieszkańców. Przykładowo w Muzeum Sztuki w Łodzi przy tej okazji zorganizowano spotkanie „od kuchni”, czyli „zbieranie plonów” Nieużytków Sztuki. Zwiedzający mogli zajrzeć w niedostępne dotąd zakamarki muzeum i przy okazji zasiąść do wspólnie przygotowanego posiłku – opartego oczywiście na warzywach. Projekt Nieużytki Sztuki to wspaniały początek na poznanie muzeum dla tych, którzy zwykle w nich nie bywają…