W ostatnich tygodniach na stronie internetowej Punktu Kontaktowego ds. Kultury (www.program-kultura.eu) pojawił się raport z badania „Kultura do.finansowania”.

Badanie miało miejsce we wrześniu i październiku ubiegłego roku, a Punkt Kontaktowy ds. Kultury zrealizował je we współpracy z MKiDN. W badaniu wzięło udział 50 instytucji i organizacji związanych z sektorem kultury.

Przeprowadzone badanie jest o tyle ważne, że właśnie zaczyna się podsumowanie edycji 2007–2013 Programu Kultura oraz trwają przygotowania do zaplanowanego na lata 2014–2020 nowego programu unijnego dla sektora kultury i kreatywnego zaproponowanego przez Komisję Europejską pod nazwą Kreatywna Europa.

Przedstawiamy ogólne wyniki badania „Kultura do.finansowania”:

  • 90% badanych słyszało o Programie Kultura, 21% aplikowało o środki z tego Programu, dotacje udało się pozyskać 8% badanych;
  • udział w badaniu wzięły organizacje pozarządowe (52%), instytucje publiczne (38%) i firmy prywatne (5%);
  • główny obszar działania badanych to teren Polski (71%), Europa (17% — z czego 7% w ramach sieci) oraz świat (12%);
  • główne dziedziny działalności badanych to: dziedzictwo kulturowe (22%), muzyka (19%), teatr (15%), sztuki wizualne (12%), literatura (10%), architektura (4%), design (3%) i taniec (2%);
  • zatrudnienie w badanych instytucjach wynosi do 10 osób (63%), 10-30 osób (24%), powyżej 30 osób pracuje tylko w 12%;
  • okres istnienia badanych wynosi powyżej 10 lat (45%), 1–2 lata (19%), 2–5 lat (19%), 5–10 lat (17%);
  • 57% z badanych instytucji przyznaje, że działa międzynarodowo i współpracuje z partnerami z innych krajów. Współpraca ta polega przede wszystkim na organizacji wspólnych wydarzeń (50%), a także wymianie artystów i pracowników (26%) oraz wymianie dzieł, kolekcji (12%);
  • źródła pozyskiwania środków na swoją działalność: samorządowe (29%), osoby indywidualne (21%), instytucje rządowe (20%), firmy (19%) i źródła międzynarodowe (11%);
  • pozyskiwanie przez badane instytucje zewnętrznych środków na swoją działalność: w ciągu ostatniego roku (80%), nigdy (12%), 2–5 lat temu (5%), dawniej niż 5 lat temu (2%);
  • w 70% instytucji zdobywaniem grantów na działalność zajmuje się osoba, która zajmuje inne stanowisko, a pozyskiwanie środków jest jej dodatkowym zajęciem, w 20% nie jest to nikt konkretny (pozyskiwaniem środków zajmuje się ten, kto ma akurat czas), tylko w 10% instytucji jest to osoba specjalnie zatrudniona do tego celu;
  • informacje o Programie są łatwo dostępne na poziomie krajowym (59%) i europejskim (53%) oraz są wyczerpujące (51% w obu przypadkach).

Zdaniem badanych instytucji najtrudniejsze w Programie Kultura jest:

  • zebranie środków (34%),
  • znalezienie współorganizatorów (32%),
  • dopasowanie projektu (14%),
  • wypełnienie wniosku (7%),
  • rozliczenie projektu (7%).

Wnioski z badania są następujące:

  • Wymagany w Programie Kultura finansowy 50% wkład własny zdaniem badanych jest trudny do zdobycia. Należy obniżyć poziom wymaganego finansowego wkładu własnego, a także zwiększyć promocję i informację nt. możliwości pozyskania dodatkowych pieniędzy z innych źródeł. Rozwiązaniem jest też stworzenie programu wspomagającego beneficjentów, a także uruchomienie specjalnych środków (na przykład na poziomie samorządowym) uzupełniających wkład własny w projektach, które uzyskały dofinansowanie unijne;
  • Minimalny grant na działania kulturalne, o który można wnioskować w Programie Kultura, wynosi 50 000 euro. Przy tak wysokiej kwocie grantu oznacza to, że wymagany wkład własny jest również wysoki. Stanowi to utrudnienie dla wielu potencjalnych wnioskodawców, a dla mniejszych organizacji jest to poziom niemożliwy do osiągnięcia. Dlatego w kolejnych edycjach Programu należy przewidzieć niższe granty na mniejsze projekty kulturalne;
  • Dane dotyczące głównych źródeł finansowania działalności oraz fakt, że tylko co 10 instytucja ma do tego zadania specjalnie wyznaczoną osobę, nasuwają wniosek, że brak odpowiednio wykwalifikowanej kadry może wpływać na małą skuteczność otrzymywania dotacji przez polskich wnioskodawców. Dlatego należy zachęcić instytucje kultury do inwestowania w kadry i aktywnego udziału w szkoleniach, seminariach i konferencjach, które są do nich skierowane oraz do bezpośredniej konsultacji wniosku z Punktem Kontaktowym. Należy szerzej promować wśród operatorów kultury różne możliwości finansowania działalności kulturalnej oraz zachęcać do korzystania z funduszy innych niż ministerstwo i samorządy;
  • W przypadku realizacji projektu z partnerami zagranicznymi problemem może być sformalizowana forma partnerstwa podczas projektu, która pociąga za sobą pewne konsekwencje dla obu stron. Należy poprowadzić akcję informacyjną na temat wyzwań, ale też korzyści wynikających z takiej współpracy. Istnieje także wiele możliwości poszukiwania partnerów lub projektów, do których można włączyć się jako organizator (jeśli organizacja nie widzi się w roli lidera, a chciałaby uczestniczyć w projektach organizowanych przez innych). Jedną z takich możliwości jest baza partnerów zagranicznych chętnych do realizacji projektów międzynarodowych dostępna na stronie Punktu Kontaktowego. Należy też stworzyć razem z pozostałymi Punktami Kontaktowymi w Europie i/lub z Agencją Wykonawczą jedną dobrze wypromowaną i skuteczną bazę europejską;
  • Zdaniem ankietowanych wypełnienie i rozliczenie wniosku jest dość skomplikowane, a czas pomiędzy złożeniem aplikacji, wynikami konkursu ofert a podpisaniem umowy jest zbyt długi. Zatem w przyszłej edycji Programu należy uprościć formularze wniosku aplikacyjnego i rozliczenia. A także zorganizować więcej szkoleń i warsztatów z poprawnego wypełniania wniosku i rozliczania projektu. Natomiast Agencja powinna być bardziej otwarta dla beneficjentów i wspierać ich w czasie realizacji projektu, zwłaszcza, że kontakt z nią odbywa się w języku obcym (najczęściej angielskim).