Olgierd Jakubowski

doktorant w instytucie nauk prawnych PAN, prawnik zatrudniony w instytucji kultury

Instytucje kultury stosują przepisy o postępowaniu z narodowymi dobrami kultury RP należącymi do zbiorów publicznych

  • Weszły w życie przepisy, które wymuszają nowe podejście do obrotu zabytkami i dobrami kultury znajdującymi się w zbiorach publicznych
  • Ogół zabytków i innych dóbr kultury stanowiących własność m.in. instytucji kultury zalicza się do zbiorów publicznych
  • Nowym przepisom podlega większość zabytków lub innych dóbr kultury będących własnością państwowych i samorządowych instytucji kultury

Przedłużanie pozwoleń czasowych na wywóz zabytków z Polski

  • Od 25 listopada 2016 r. obowiązują nowe przepisy dotyczące pozwoleń na wywóz zabytków z Polski
  • W przypadku niektórych zabytków można starać się o kolejne pozwolenie bez konieczności sprowadzania zabytku do Polski, co ułatwia międzynarodową wymianę dóbr kultury
  • Szczególne zasady dotyczą zabytków wpisanych na Listę Skarbów Dziedzictwa

Zakup zabytku z USA

Jakie dokumenty są niezbędne przy zakupie zabytku z USA dla muzeum?

Immunitet muzealny — ochrona rzeczy ruchomych wypożyczonych z zagranicy na wystawę czasową organizowaną w Polsce

  • Immunitet muzealny polega na zabezpieczeniu przed zatrzymaniem wwożonych do Polski na wystawę czasową dzieł sztuki
  • Wniosek o objęcie ochroną rzeczy ruchomej składa do MKiDN organizator wystawy
  • Ochrona prawna dzieła sztuki trwa maksymalnie 12 miesięcy od wwiezienia go na terytorium Polski

Ustawy o rzeczach znalezionych nie stosuje się do zabytków archeologicznych

Muzeum zaproponowano przekazanie do zbiorów wydobytych legalnie w czasie budowy autostrady cennych zabytków.

  • Jak powinno postąpić muzeum z takim znaleziskiem?
  • Czy trzeba zastosować szczególne procedury opisane w Ustawie z 20 lutego 2015 r. o rzeczach znalezionych (dalej: ustawa o rzeczach znalezionych)?

Nowe przepisy o rzeczach znalezionych — ważne dla instytucji kultury

• Większość znalezionych rzeczy powinna trafić do starosty • O tym, czy znaleziona rzecz ma wartość historyczną, naukową lub artystyczną, decyduje wojewódzki konserwator zabytków • Znaleziony zabytek lub materiał archiwalny przechodzi na własność Skarbu Państwa

Komisyjna kontrola zgodności wpisów dokumentacji w muzeum

Z § 3 ust. 6 Rozporządzenia Ministra Kultury z 30 sierpnia 2004 r. w sprawie zakresu, form i sposobu ewidencjonowania zabytków w muzeach (dalej: rozporządzenie) wynika obowiązek przeprowadzenia co 5 lat komisyjnej kontroli zgodności wpisów dokumentacji ewidencyjnej ze stanem faktycznym zbiorów.

  • Na czym polega ta kontrola i jak należy ją przeprowadzić?
  • Czy komisyjna kontrola zgodności jest równoznaczna z inwentaryzacją?

Jak zminimalizować ryzyko nabycia zabytku pochodzącego z wątpliwych źródeł?

• Nabycie obiektu wątpliwego pochodzenia może narazić pracowników instytucji kultury na odpowiedzialność karną • Przed zakupem koniecznie trzeba sprawdzić obiekt w bazach dostępnych w kraju i za granicą • Bezwzględnie należy przechowywać całą dokumentację związaną z nabyciem obiektu

Na co zwrócić uwagę przy nabywaniu zabytków ruchomych przez instytucje kultury?

• Na instytucji kultury jako właścicielu zabytku wpisanego do rejestru lub ewidencji zabytków ciąży wiele obowiązków • Nabywając dzieła, instytucja kultury musi liczyć się z niebezpieczeństwem zakupu obiektu pochodzącego z nielegalnego źródła • Dlatego przed nabyciem należy sprawdzić źródło pochodzenia zabytku oraz prowadzić dokumentację podjętych działań

Zmiany w Narodowym Zasobie Bibliotecznym

• Od 12 lipca 2012 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie narodowego zasobu bibliotecznego • Nowe rozporządzenie od podstaw reguluje funkcjonowanie narodowego zasobu bibliotecznego, odchodząc od rozwiązań dotychczas obowiązujących • Biblioteki, których zbiory nie znalazły się na nowym wykazie, będą musiały spełnić kryteria wskazane w nowym rozporządzeniu i uzyskać pozytywną opinię Rady do Spraw Narodowego Zasobu Bibliotecznego

Jak uzyskać poręczenie Skarbu Państwa i zaoszczędzić na kosztach ubezpieczenia eksponatów wystawowych?

• Instytucje kultury, które sprowadzają zagraniczne eksponaty na swoje wystawy, mogą uzyskać od Skarbu Państwa poręczenie wypłaty odszkodowania z tytułu zniszczenia, uszkodzenia lub kradzieży nieubezpieczonych eksponatów • Wniosek oraz niezbędne dokumenty należy złożyć do Departamentu Dziedzictwa Kulturowego MKiDN • Poręczenia udziela się tylko tym wystawcom, którzy zapewnią eksponatom bezpieczeństwo

Jak prawidłowo złożyć wniosek o pozwolenie na wywóz zabytków za granicę?

• Aby otrzymać pozwolenie na wywóz zabytków za granicę, trzeba złożyć wniosek do wojewódzkiego konserwatora zabytków • Do wniosku należy dołączyć m.in. zdjęcie zabytków oraz dowody, że nie ulegnie on zniszczeniu lub uszkodzeniu i wróci do kraju w odpowiednim terminie • Wypożyczając swe zbiory za granicę, instytucja musi dołożyć należytej staranności, by obiekty wróciły do Polski o czasie i w niepogorszonym stanie