Od 26 sierpnia 2011 r. do wniosku o wydanie pozwolenia na prowadzenie prac konserwatorskich, prac restauratorskich, badań konserwatorskich albo badań architektonicznych podmiot ubiegający się o to pozwolenie ma obowiązek dołączyć program odpowiednio prac lub badań oraz dokumenty potwierdzające kwalifikacje osoby, która będzie je prowadziła.

Tego dnia weszło bowiem w życie rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 27 lipca 2011 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych (Dz.U. Nr 165, poz. 987).

Przepisy, które wydane zostały na podstawie delegacji zawartej w art. 37 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, określają nie tylko tryb i sposób wydawania pozwoleń na prowadzenie prac, np. konserwatorskich czy restauratorskich, przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, ale również pozwoleń na: trwałe przeniesienie zabytku ruchomego wpisanego do rejestru zabytków, zmianę przeznaczenia zabytku wpisanego do rejestru zabytków, umieszczanie na zabytku wpisanym do rejestru zabytków urządzeń technicznych, tablic, reklam oraz napisów, a nawet wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku.

I tak, do wniosku o pozwolenie na prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich, badań konserwatorskich albo architektonicznych wnioskodawca musi oprócz przewidywanego terminu ich rozpoczęcia i zakończenia oraz danych osoby prowadzącej te prace, dołączyć także program prac oraz dokumenty potwierdzające kwalifikacje osób, które prace będą prowadzić.

Z kolei przy występowaniu z wnioskiem o wydanie pozwolenia na prowadzenie badań konserwatorskich albo architektonicznych przepisy wymagają ponadto przedstawienia dokumentów potwierdzających posiadanie przez wnioskodawcę tytułu prawnego do korzystania z zabytku oraz zgodę właściciela lub posiadacza nieruchomości na przeprowadzenie takich badań.

Szczegółowe wymagania muszą również spełniać ci, którzy występują z innymi wnioskami, np. o pozwolenie na prowadzenie robót budowlanych czy zmianę przeznaczenia lub sposobu korzystania z zabytku.

W przypadku pozwolenia na prowadzenie robót budowlanych w grę wchodzi wymóg złożenia wniosku, który będzie zawierał:

  • dane wnioskodawcy,
  • wskazanie zabytku z uwzględnieniem miejsca jego położenia,
  • przewidywany termin rozpoczęcia i zakończenia robót,
  • dane osoby kierującej robotami budowlanymi oraz osoby wykonującej nadzór inwestorski wraz z dokumentami potwierdzającymi spełnienie przez te osoby dodatkowych wymagań, tj. posiadanie odpowiednich uprawnień budowlanych określonych w Prawie budowlanym oraz odbycie co najmniej 2-letniej praktyki zawodowej na budowie przy zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków,
  • projekt budowlany albo jego część w zakresie niezbędnym do oceny wpływu planowanych robót budowlanych na zabytek,
  • dokument potwierdzający posiadanie przez wnioskodawcę tytułu prawnego do korzystania z zabytku.

Z kolei wniosek o pozwolenie na zmianę przeznaczenia lub sposobu korzystania z zabytku ma zawierać:

  • dane wnioskodawcy
  • wskazanie zabytku, z uwzględnieniem miejsca położenia albo przechowywania,
  • uzasadnienie wniosku,
  • dokument potwierdzający posiadanie przez wnioskodawcę tytułu prawnego do korzystania z zabytku.

Co ważne, rozporządzenie oprócz szczegółowych wymagań, jakie mają spełniać wnioski o pozwolenia, określa również elementy, które muszą zostać uwzględnione w wydanych pozwoleniach, tak jak przykładowo pozwolenie na prowadzenie robót budowlanych w otoczeniu zabytku musi zawierać nie tylko dane wnioskodawcy i miejsce prowadzenia robót ze wskazaniem ich zakresu i sposobu prowadzenia, ale także informację o możliwości wznowienia postępowania w sprawie wydanego pozwolenia, a nawet jego cofnięcia czy zmiany.

Co więcej, takie pozwolenie może też określać warunki sprowadzające się do obowiązku zawiadomienia wojewódzkiego konserwatora zabytków o terminie rozpoczęcia określonych czynności — co najmniej na trzy dni przed ich podjęciem, oraz niezwłoczne zawiadomienie wojewódzkiego konserwatora zabytków o zagrożeniach lub nowych okolicznościach ujawnionych w trakcie prowadzenia wskazanych w pozwoleniu robót budowlanych w otoczeniu zabytku.

Nowe rozporządzenie, które — jak wspomnieliśmy na wstępie — zaczęło obowiązywać 26 sierpnia 2011 r., zastąpiło dotychczasowe przepisy w tym zakresie. A mianowicie rozporządzenie z 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych, a także innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych (Dz.U. Nr 150, poz. 1579), które utraciło swoją moc obowiązującą.

Fakt ten nie ma jednak wpływu na pozwolenia wcześniej wydane. Minister kultury i dziedzictwa narodowego zdecydował bowiem, że zachowają one swoją ważność do końca okresu, na który zostały wydane.

Podobnie będzie też z praktyką wymaganą przez przepisy. Ta w części odbyta przed wejściem w życie nowego rozporządzenia będzie podlegała zaliczeniu według dotychczasowych przepisów.