W Dz.U. z 20 listopada 2012 r. pod poz. 1278 ogłoszono nowelizację ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof). Ta zmiana ma wyjątkowe znaczenie dla instytucji kultury. Wprowadza ona bowiem m.in. zmiany w zakresie stosowania podwyższonych do 50% kosztów uzyskania przychodów przez twórców i artystów wykonawców.

W przypadku instytucji kultury, które są płatnikami tego podatku, istotne znaczenie ma ograniczenie stosowania kosztów uzyskania przychodów do należności wypłacanych twórcom i artystom wykonawcom. Według nowych przepisów, w roku podatkowym łączne koszty uzyskania przychodów w wysokości 50% nie mogą przekroczyć 1/2 kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej.

Oznacza to, że podwyższone do 50% koszty nie będą mogły przekroczyć sumy 42 764 zł w jednym roku (85 528 zł : 2). Po przekroczeniu tej kwoty koszty uzyskania przychodów trzeba będzie potrącać w wysokości 20%, czyli jak od każdej innej umowy zlecenia lub o dzieło. Co to oznacza w praktyce? Posłużmy się przykładem. Instytucja kultury jako płatnik ma obowiązek potrącać zaliczki na podatek dochodowy.

W 2013 r. instytucja wypłaca prawie co miesiąc współpracującemu z nią artyście przez cały rok podatkowy na podstawie zawartych umów o dzieło kwotę 4000 zł. Zakładając, że takich wypłat w skali roku jest 11, przychód wynosi 44 000 zł, a koszty uzyskania przychodu 22 000 zł (44 000 zł × 50%).

Oznacza to, że koszty według stawki 50% nie przekroczyły limitu, w związku z czym instytucja kultury potrąca zaliczki, stosując 50% koszty do wszystkich wypłat.
Jeśli natomiast przychód podatnika-artysty przekroczy w ciągu roku 85 528 zł, od nadwyżki ponad ten limit trzeba będzie stosować koszty w wysokości 20%.
Jeśli przychód artysty współpracującego z instytucją przekroczy limit w październiku, wówczas od listopada przy obliczaniu zaliczki na podatek trzeba będzie stosować koszty w wysokości 20%. Instytucja powinna zatem od początku roku na bieżąco sumować kwotę kosztów podwyższonych narastająco, aby po przekroczeniu limitu zastosować właściwą stawkę kosztów.

Dodatkowo, w updof dodano przepis, zgodnie z którym płatnik przy obliczaniu zaliczki nie będzie stosował kosztów uzyskania przychodów podwyższonych do 50%, jeżeli podatnik złoży mu pisemne oświadczenie o rezygnacji z ich stosowania. Oświadczenie to składa się odrębnie dla każdego roku podatkowego. Podatnik zachowa też prawo odliczenia kosztów faktycznie poniesionych.

Nowelizacja updof wejdzie w życie 1 stycznia 2013 r. i ma zastosowanie do dochodów uzyskanych od tego dnia.