W Monitorze Polskim z 4 lutego 2014 r. pod poz. 118 opublikowano uchwałę Rady Ministrów z 24 grudnia 2013 r. w sprawie przyjęcia Założeń Długofalowej Polityki Senioralnej (ZDPS) w Polsce na lata 2014–2020.
Polityka senioralna jest to ogół celowych działań organów administracji publicznej wszystkich szczebli oraz innych organizacji i instytucji, które realizują zadania i inicjatywy kształtujące warunki godnego i zdrowego starzenia się.
W obszarze 4 ZDPS znalazły się postulaty dotyczące aktywności kulturalnej seniorów. Kształtowanie warunków umożliwiających seniorom prowadzenie aktywnego trybu życia, ze specjalnym uwzględnieniem uczestnictwa w kulturze i w jej upowszechnianiu, pozwala na wykorzystanie ich intelektualnych zasobów twórczych jako czynnika rozwoju potencjału społecznego.
ZDPS powołuje się na wyniki ogólnopolskich badań CBOS z 2003 r., z których wynika, że wraz z wiekiem maleje skłonność do uczestniczenia w kulturze. Uczestnictwo w formach aktywności kulturalnej dla grupy w wieku 55+ wynosi:
- kino — 24%,
- korzystanie z bibliotek publicznych — 24%,
- odwiedzanie muzeów i galerii — 34%.
Za najistotniejsze czynniki utrudniające osobom starszym uczestnictwo w kulturze ZDSP powołuje (na podstawie badań przeprowadzonych przez Regionalne Obserwatorium Kultury UAM — projekt „Po co seniorom kultura? Badania kulturalnych aktywności osób starszych”, grudzień 2012 r.) brak pieniędzy, wewnętrzne opory przed zetknięciem się z odmiennymi względem własnego stylami życia i otwarciem się na istniejącą rzeczywistość, problemy ze zdrowiem, a także brak potrzeb kulturalnych oraz brak wolnego czasu.
Dodatkowo wskazuje się, że osoby na emeryturze są jedną z ważniejszych grup mieszkańców wsi, które aktywnie korzystają i współtworzą lokalną ofertę kulturalną. Na obszarach wiejskich istotną rolę (obok instytucji kultury) odgrywają inicjatywy oddolne, sformalizowane i nieformalne — cieszące się dużą popularnością i akceptacją mieszkańców — takie jak orkiestry, zespoły kultury ludowej, chóry, koła gospodyń wiejskich. Osoby biorące udział w tych inicjatywach nie są traktowane jako odrębna grupa społeczna, ale część lokalnej społeczności. Celem głównym polityki senioralnej w obszarze kultury jest zwiększenie uczestnictwa osób starszych w kulturze zarówno jako jej odbiorców, jak i twórców.
W ramach celu Podnoszenie kompetencji kulturowych rekomenduje się:
- wyposażenie osób starszych w narzędzia ułatwiające uczestnictwo w kulturze oraz wspomaganie ich w działaniach służących międzypokoleniowemu przekazywaniu wartości i współtworzeniu zasobów kultury, w tym uwzględniających tradycję i dziedzictwo kulturowe;
- wspieranie nieformalnej edukacji kulturalnej i artystycznej, służącej rozwijaniu talentów osób starszych oraz upowszechnianie ich różnorodnej twórczości, w tym także dziedzin kultury ludowej.
W punkcie Integrowanie działań instytucji i organizacji proponuje się:
- propagowanie współpracy podmiotów sektorów kultury, edukacji i nauki z organizacjami pozarządowymi, a także podmiotami prywatnymi na rzecz realizacji przedsięwzięć służących uczestnictwu w kulturze osób starszych oraz wykorzystywania potencjalnych zasobów infrastrukturalnych i osobowych na poziomie lokalnym;
- dostosowanie instytucjonalnej oferty i infrastruktury lokalnej do pełnienia funkcji ośrodków kultury i dialogu z udziałem osób starszych oraz przygotowanie ofert zwiększających uczestnictwo w kulturze przy wsparciu samorządu lokalnego, zwłaszcza na terenach wiejskich.
Natomiast w ramach celu Promowanie animacji kulturalnej ma nastąpić:
- wzmacnianie pozycji osób starszych jako liderów działających na rzecz uczestnictwa w kulturze w społecznościach lokalnych oraz aktywności osób starszych w przestrzeni publicznej, w celu sprzyjania dialogowi wewnątrz- i międzypokoleniowemu;
- wspieranie tworzenia warunków dla propagowania dorobku kulturalnego wytworzonego w ramach partnerskiej współpracy międzypokoleniowej;
- wspieranie upowszechniania dóbr kultury poprzez wymianę środowisk twórczych osób starszych z kraju i zagranicy.
ZDPS jest wykonaniem zobowiązania przewidzianego w Rządowym Programie na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych na lata 2012–2013 (Program ASOS).
ZDPS obowiązuje od 4 lutego 2014 r. Za jego realizację odpowiada Minister Pracy i Polityki Społecznej.