W Dz.U. z 19 października 2015 r. pod poz. 1639 opublikowano Ustawę z 11 września 2015 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o grach hazardowych (dalej: nowelizacja).

W prawie autorskim wprowadzono możliwość korzystania w uzasadnionych celach z:

  • informacji z przemówień politycznych i mów wygłoszonych na publicznych rozprawach, a także fragmentów publicznych wystąpień, wykładów oraz kazań,
  • rozpowszechnionych drobnych utworów lub fragmentów większych utworów, które można zamieszczać w podręcznikach, wypisach i antologiach,
  • urywków rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnionych utworów plastycznych, utworów fotograficznych lub drobnych utworów w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu (takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie) lub prawami gatunku twórczości,
  • utworów podczas ceremonii religijnych oraz oficjalnych uroczystości organizowanych przez władze publiczne, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie pośrednio lub bezpośrednio korzyści majątkowej.

W rozdziale 3 dodano też nowe oddziały 4‒6, które określają:

  • zasady określania i wypłaty wynagrodzenia za użyczanie egzemplarzy utworów przez biblioteki publiczne — wynagrodzenie to wypłaci wyznaczona przez MKiDN organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi z dofinansowania przekazywanego jej przez MKiDN ze środków Funduszu Promocji Kultury;
  • dozwolony użytek utworów osieroconych; utworami osieroconymi są utwory: opublikowane w książkach, dziennikach, czasopismach lub innych formach publikacji drukiem, audiowizualne, a także utwory zamówione albo włączone do utworów audiowizualnych lub utrwalone na wideogramach, w zakresie korzystania z utworu audiowizualnego lub wideogramu jako całości, utrwalone na fonogramach — jeżeli uprawnieni, którym przysługują autorskie prawa majątkowe do tych utworów, nie zostali ustaleni lub odnalezieni pomimo przeprowadzenia poszukiwań; jeśli utwory te są w zbiorach m.in. muzeów i bibliotek, a także instytucji kultury, których statutowym zadaniem jest gromadzenie, ochrona i upowszechnianie zbiorów dziedzictwa filmowego lub fonograficznego, mogą zwielokrotniać utwory osierocone opublikowane, a w przypadku braku publikacji — nadane po raz pierwszy na terytorium UE lub EOG oraz udostępniać je publicznie w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
  • niektóre sposoby korzystania z utworów niedostępnych w obrocie handlowym — instytucje kultury mogą, na podstawie umowy zawartej z wyznaczoną przez MKiDN organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, zwielokrotniać znajdujące się w ich zbiorach utwory niedostępne w obrocie handlowym opublikowane po raz pierwszy na terytorium RP przed 24 maja 1994 r. oraz udostępniać je publicznie w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym; utworami niedostępnymi w obrocie handlowym są utwory opublikowane w książkach, dziennikach, czasopismach lub w innych formach publikacji drukiem, jeżeli utwory te nie są dostępne dla odbiorców w obrocie za zezwoleniem uprawnionych.

Uchylono też rozdział 13 dotyczący Funduszu Promocji Twórczości. Fundusz ten ulega likwidacji 31 grudnia 2015 r. Jednocześnie z tym dniem zobowiązania i należności funduszu stają się zobowiązaniami i należnościami, a środki funduszu — stają się przychodami Funduszu Promocji Kultury.

Natomiast od 1 stycznia 2016 r. wpłat określonych w uchylonym od 1 stycznia 2016 r. art. 40 prawa autorskiego, należnych za okres do 31 grudnia 2015 r. dokonuje się na rzecz Funduszu Promocji Kultury (art. 4 nowelizacji).

Nowelizacja weszła w życie 20 listopada 2015 r.

Więcej o nowych, ważnych dla bibliotek i muzeów, przepisach w następnym numerze Poradnika Instytucji Kultury.