W Dz.U. z 24 września 2019 r. pod poz. 1818 opublikowano ustawę z 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (dalej: ustawa).

Z ustawy wynika, że usługi społeczne to działania z zakresu:

  • polityki prorodzinnej,
  • wspierania rodziny,
  • systemu pieczy zastępczej,
  • pomocy społecznej,
  • promocji i ochrony zdrowia,
  • wspierania osób niepełnosprawnych,
  • edukacji publicznej,
  • przeciwdziałania bezrobociu,
  • kultury,
  • kultury fizycznej i turystyki,
  • pobudzania aktywności obywatelskiej,
  • mieszkalnictwa,
  • ochrony środowiska,
  • reintegracji zawodowej i społecznej

– podejmowane przez gminę w celu zaspokajania potrzeb wspólnoty samorządowej, świadczone w formie niematerialnej bezpośrednio na rzecz osób, rodzin, grup społecznych, grup mieszkańców o określonych potrzebach lub ogółu mieszkańców.

Centrum usług społecznych (dalej: CUS) może realizować usługi społeczne będące m.in.:

  • zadaniami własnymi gminy oraz zadaniami z zakresu administracji rządowej zleconymi gminie;
  • zadaniami własnymi powiatu oraz zadaniami z zakresu administracji rządowej zleconymi powiatowi, po uprzednim zawarciu porozumienia pomiędzy gminą, która utworzyła centrum.

Rada gminy będzie mogła przyjąć, w drodze uchwały, program usług społecznych (rada gminy może przyjąć więcej niż jeden program usług społecznych), określający usługi społeczne wynikające z potrzeb wspólnoty samorządowej. Uchwała taka stanowi akt prawa miejscowego. Opracowywanie, przyjmowanie, realizowanie i ocena programów usług społecznych należy do zadań własnych gminy, ale o charakterze fakultatywnym.

Usługi społeczne określone w programie usług społecznych mogą być kierowane do osób, rodzin, grup społecznych, grup mieszkańców o określonych potrzebach lub ogółu mieszkańców. Centrum opracowuje diagnozę potrzeb i potencjału wspólnoty samorządowej w zakresie usług społecznych braną pod uwagę przez gminę przy opracowywaniu programu usług społecznych. Zakres danych, jakie powinien zawierać program usług społecznych, określono w art. 4 ust. 3 ustawy.

Realizatorem programu usług społecznych jest CUS będące jednostką budżetową, ale wykonawcą usług społecznych określonych w programie usług społecznych może być, w szczególności:

  • urząd gminy lub
  • inna niż urząd gminy jednostka organizacyjna gminy, w tym CUS, lub
  • organizacja pozarządowa lub podmiot, o którym mowa w art. 3 ust. 3 Ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, wyłoniony na podstawie tej ustawy, lub
  • podmiot wyłoniony na podstawie Ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, albo
  • podmiot wykonujący działalność leczniczą w rozumieniu Ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej.

Z przepisów przejściowych wynika, że w ciągu 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy (tj. do 1 stycznia 2022 r.), dyrektorem centrum usług społecznych, organizatorem usług społecznych, koordynatorem indywidualnych planów usług społecznych, a także organizatorem społeczności lokalnej — może być osoba, która nie spełnia wymaganych warunków.

Ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2020 r.