W Dz.U. z 24 września 2019 r. pod poz. 1818 opublikowano ustawę z 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (dalej: ustawa).
Z ustawy wynika, że usługi społeczne to działania z zakresu:
- polityki prorodzinnej,
- wspierania rodziny,
- systemu pieczy zastępczej,
- pomocy społecznej,
- promocji i ochrony zdrowia,
- wspierania osób niepełnosprawnych,
- edukacji publicznej,
- przeciwdziałania bezrobociu,
- kultury,
- kultury fizycznej i turystyki,
- pobudzania aktywności obywatelskiej,
- mieszkalnictwa,
- ochrony środowiska,
- reintegracji zawodowej i społecznej
– podejmowane przez gminę w celu zaspokajania potrzeb wspólnoty samorządowej, świadczone w formie niematerialnej bezpośrednio na rzecz osób, rodzin, grup społecznych, grup mieszkańców o określonych potrzebach lub ogółu mieszkańców.
Centrum usług społecznych (dalej: CUS) może realizować usługi społeczne będące m.in.:
- zadaniami własnymi gminy oraz zadaniami z zakresu administracji rządowej zleconymi gminie;
- zadaniami własnymi powiatu oraz zadaniami z zakresu administracji rządowej zleconymi powiatowi, po uprzednim zawarciu porozumienia pomiędzy gminą, która utworzyła centrum.
Rada gminy będzie mogła przyjąć, w drodze uchwały, program usług społecznych (rada gminy może przyjąć więcej niż jeden program usług społecznych), określający usługi społeczne wynikające z potrzeb wspólnoty samorządowej. Uchwała taka stanowi akt prawa miejscowego. Opracowywanie, przyjmowanie, realizowanie i ocena programów usług społecznych należy do zadań własnych gminy, ale o charakterze fakultatywnym.
Usługi społeczne określone w programie usług społecznych mogą być kierowane do osób, rodzin, grup społecznych, grup mieszkańców o określonych potrzebach lub ogółu mieszkańców. Centrum opracowuje diagnozę potrzeb i potencjału wspólnoty samorządowej w zakresie usług społecznych braną pod uwagę przez gminę przy opracowywaniu programu usług społecznych. Zakres danych, jakie powinien zawierać program usług społecznych, określono w art. 4 ust. 3 ustawy.
Realizatorem programu usług społecznych jest CUS będące jednostką budżetową, ale wykonawcą usług społecznych określonych w programie usług społecznych może być, w szczególności:
- urząd gminy lub
- inna niż urząd gminy jednostka organizacyjna gminy, w tym CUS, lub
- organizacja pozarządowa lub podmiot, o którym mowa w art. 3 ust. 3 Ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, wyłoniony na podstawie tej ustawy, lub
- podmiot wyłoniony na podstawie Ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych, albo
- podmiot wykonujący działalność leczniczą w rozumieniu Ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej.
Z przepisów przejściowych wynika, że w ciągu 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy (tj. do 1 stycznia 2022 r.), dyrektorem centrum usług społecznych, organizatorem usług społecznych, koordynatorem indywidualnych planów usług społecznych, a także organizatorem społeczności lokalnej — może być osoba, która nie spełnia wymaganych warunków.
Ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2020 r.