W Dz.U. z 24 października 2024 r. pod poz. 1572 opublikowano Ustawę z 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Ustawa określa:

  • źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego;
  • zasady ustalania i przekazywania jednostkom samorządu terytorialnego dochodów własnych, subwencji ogólnej oraz dotacji celowych z budżetu państwa;
  • zasady ustalania potrzeb finansowych jednostek samorządu terytorialnego i ich finansowania.

Twórcy nowej ustawy sformułowali sześć celów, które mają osiągnąć nowe regulacje tej ważnej ustawy. I tak:

  • wzmocnienie i ustabilizowanie finansów jednostek samorządu terytorialnego poprzez zwiększenie dochodów własnych, od których zależą możliwości realizacji zadań i rozwoju samorządów;
  • oparcie zasilenia finansowego jednostek samorządu terytorialnego na dochodach wynikających z lokalnej bazy podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych, co istotnie ustabilizuje dochody tych jednostek z tytułu udziału w PIT i CIT oraz uwolni je w dużym stopniu od wpływu zmian podatkowych;
  • obiektywne i algorytmiczne naliczanie środków finansowych dla każdej jednostki samorządowej. Konieczne jest przywrócenie systemowi dochodów samorządowych przejrzystości, apolityczności i adekwatności kryteriów podziału środków;
  • zapewnienie lepszej alokacji środków publicznych;
  • uelastycznienie systemu oraz ograniczenie nadmiernie rozbudowanego przepływu środków pomiędzy budżetem państwa a samorządem terytorialnym. Obecnie zamożne samorządy dokonują wpłat do budżetu państwa (tzw. janosikowe), a jednocześnie są beneficjentami tych środków. Proponowane w projekcie rozwiązania zmierzają do ograniczenia przepływów środków pomiędzy samorządami a budżetem państwa, tak by samorządy nie dokonywały wpłat do budżetu państwa;
  • zwiększenie wpływu strony samorządowej na podział środków dla jednostek samorządu terytorialnego.

Traci moc Ustawa z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Ustawa obowiązuje od 25 października 2024 r., z tym że część przepisów wejdzie w życie 1 stycznia 2025 r., a jeden z przepisów — 1 stycznia 2026 r.