W Dz.U. z 21 października 2024 r. pod poz. 1560 opublikowano Ustawę z 11 października 2024 r. o zmianie ustawy o kołach gospodyń wiejskich oraz ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników.

Zmiany wprowadzono przede wszystkim do Ustawy z 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich (dalej: ustawa o KGW). Z nowelizacji wynika, że Krajowy Rejestr Kół gospodyń Wiejskich (dalej: rejestr) zawiera dane i informacje zawarte we wniosku o wpis koła do rejestru oraz inne dane dotyczące koła zamieszczone według porządku określonego w art. 13 ustawy o KGW, w tym też informację, czy KGW jest zrzeszone w gminnym związku rolników, kółek i organizacji rolniczych, wojewódzkim związku rolników, kółek i organizacji rolniczych albo Krajowym Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, o których mowa w Ustawie z 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników. Dzięki temu w rejestrze znajdzie się informacja o tak zrzeszonych KGW. Informację o zrzeszeniu zawiera też wniosek o wpis KGW do rejestru (art. 8 ust. 2 pkt 7 ustawy o KGW).

Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy o KGW działające w dniu wejścia jej w życie, czyli 28 listopada 2018 r., KGW mogą dostosować statuty do wymagań ustalonych w ustawie o KGW i wystąpić z wnioskiem o wpis koła do rejestru.

Wynika to z dodanych do art. 34 ustawy o KGW przepisów ust. 4a–4c, zgodnie z którymi:

  • do KGW działających na podstawie przepisów dotychczasowych, które wystąpią o rejestrację w rejestrze, nie stosuje się ograniczenia, zgodnie z którym na terenie jednej wsi może mieć siedzibę jedno KGW;
  • kierownik biura powiatowego ARiMR wpisuje, w drodze decyzji, KGW, o którym mowa wyżej, do rejestru po stwierdzeniu, że statut koła jest zgodny z przepisami prawa, a założyciele koła spełniają wymagania określone w ustawie o KGW;
  • do wpisu takiego KGW do rejestru nie stosuje się art. 9 ust. 3 ustawy o KGW, zgodnie z którym w przypadku złożenia wniosku o wpis do rejestru przez więcej niż jedno KGW utworzone na terenie tej samej wsi, kierownik biura powiatowego ARiMR wpisuje to koło, które złożyło wniosek najwcześniej.

Jak wynika z uzasadnienia do projektu nowelizacji, zmiany te umożliwią również KGW działającym jako KGW-KR, tzn. działającym w ramach wymienionych wyżej organizacji rolniczych, pozyskanie dotacji, czyli środków publicznych, w miejscowościach, gdzie siedzibę ma KGW figurujące w rejestrze, czyli działające na podstawie zasad określonych w ustawie o KGW. Dlatego konieczne było nadanie osobowości prawnej głównie KGW-KR, aby mogły one działać jako odrębne podmioty prawa.

Ponadto:

  • zniesiono zakaz rejestracji więcej niż jednego KGW w danej miejscowości, co umożliwi działania KGW-KR w miejscowości, w której siedzibę posiada inne KGW — takie działanie powinien poprzedzić wpis do rejestru — niestosowanie tego zakazu to wyjątek skierowany do KGW, które prowadziły działalność w chwili wejścia w życie ustawy o KGW, w tym KGW-KR, aby chronić wieloletni dorobek działalności tych organizacji. Gwarantuje to równe traktowanie wszystkich KGW, zgodnie z postulatami zgłaszanymi do ministerstwa rolnictwa;
  • zmieniono art. 34 ust. 6 ustawy o KGW, zgodnie z którym KGW, które w okresie miesiąca od dnia wejścia w życie nowelizacji ustawy o KGW nie wystąpią z wnioskiem o dokonanie wpisu koła gospodyń wiejskich do rejestru, działają na podstawie przepisów dotychczasowych. Skreślono część przepisu w brzmieniu „w okresie miesiąca od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy”, aby umożliwić złożenie wniosku o wpis do rejestru KGW-KR;
  • KGW działające w ramach organizacji rolniczych, z chwilą wpisu do rejestru nie traci statusu społeczno-zawodowej organizacji rolników.

KGW wpisane do rejestrów przed 22 października 2024 r., które jest zrzeszone w wymienionych wyżej związkach rolniczych przekazuje kierownikowi biura powiatowego ARiMR właściwemu ze względu na siedzibę tego koła informację o zrzeszeniu w tym związku w ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji, czyli do 22 stycznia 2025 r.

Ustawa obowiązuje od 22 października 2024 r.