Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu mieści się w XV-wiecznym budynku, który ufundował Jan Długosz. Zbiory tego muzeum to nie tylko skarbnica dzieł sztuki i pamiątek, ale też i osobliwości.

Na ekspozycji zaprezentowano bogaty, związany z przeszłością kościelną Sandomierza i Ziemi Sandomierskiej, dorobek artystyczny w dziedzinie sztuki sakralnej: malarstwo, rzeźba, rzemiosło artystyczne. W poszczególnych salach można znaleźć zespoły szat liturgicznych, zbiór romańskich elementów zdobniczych z XIII w., kule armatnie — pamiątki walk pod Chocimiem, Maciejowicami i Kamieńcem Podolskim.
Nietypowe zbiory można zobaczyć w sali, w której zgromadzono eksponaty dotyczące historii Polski. Jest tam między innymi: klamra do pasa z czasów Powstania Styczniowego, fajka, którą wykonał na Syberii zesłaniec z 1864 r., czy kałamarz wykonany na kształt sarkofagu ks. Józefa Poniatowskiego.

Unikatem jest pochodząca z I poł. XIX w. Biblioteka Ksiąg Drzewnych. To zbiór ponad stu zamkniętych i otwartych „ksiąg”, z których każda jest poświęcona innemu gatunkowi drzewa. We wnętrzu każdej z nich znajdują się ułożone na mchu: kora w przekroju, gałązka, liść, kwiat, owoc, wiórki, trociny, węgiel, popiół, nasiona, a nawet robaki żyjące na danym drzewie. Wszystko opisano w języku polskim i po łacinie.

Ten niezwykły zbiór stworzył żyjący na przełomie XVIII i XIX w. profesor Wiktor Grzegorz Kozłowski — leśnik z powołania i zamiłowania. Stworzona przez niego Drzewna Biblioteka stanowi niezwykłą dokumentację drzewostanu lasów polskich.