W Dz.U. z 30 sierpnia 2019 r. pod poz. 1649 opublikowano Ustawę z 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych, dalej: nowelizacja.

Ustawa wprowadza zmiany w szeregu ustaw. Przede wszystkim, w Ustawie z 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (dalej: ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych; tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 118) w tytule ustawy ogólne określenie przedmiotu ustawy otrzymało brzmienie: „o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych”.

Świadczenie pieniężne, według nowelizacji, to wynagrodzenie za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej.

Zmieniono też istniejące przepisy, dotyczące m.in.:

  • określenia: podmiotu leczniczego, mikroprzedsiębiorcy, małego, średniego oraz dużego przedsiębiorcy;
  • ustalania terminów zapłaty w transakcjach handlowych;
  • kwoty rekompensaty (poza 40 euro, wprowadzono też rekompensaty w wysokości 70 euro i 100 euro);
  • ciążącym na dłużniku ciężaru dowodu, że termin zapłaty dłuższy niż 60 dni — liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi albo liczonych zgodnie z art. 7 ust. 4 lub art. 9 ust. 2 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych — nie jest rażąco nieuczciwy wobec wierzyciela;
  • sprawozdania o stosowanych przez podmioty w poprzednim roku kalendarzowym terminach zapłaty w transakcjach handlowych, które składają kierownicy tych podmiotów (art. 13a–13zb ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych).

Zmiany wprowadzono także w przepisach o podatkach dochodowych. W Ustawie z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: updop) dotyczą one m.in. ustalania podstawy opodatkowania. Wprowadzono art. 18f updop, z którego wynika m.in., że podstawa opodatkowania po uprzednim odliczeniu kwot określonych w art. 18d updop:

  • może być zmniejszona o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego (art. 4 pkt 1a ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych), która nie została uregulowana lub zbyta, przy czym zmniejszenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie;
  • podlega zwiększeniu o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty tego świadczenia pieniężnego, które nie zostało uregulowane, przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.

Jeżeli podatnik poniósł stratę, z którą związana jest transakcja handlowa w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, kwota straty:

  • może być zwiększona o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego, która nie została uregulowana lub zbyta, przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie;
  • podlega zmniejszeniu o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego, które nie zostało uregulowane, przy czym zmniejszenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.

Przepisy te stosuje się w przypadku, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

  • dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego ani w trakcie likwidacji;
  • od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa, a w przypadku, gdy rok kalendarzowy, w którym wystawiono fakturę (rachunek), jest inny niż rok kalendarzowy, w którym zawarto umowę — gdy nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności;
  • transakcja handlowa zawarta jest w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Polski.

Analogiczne przepisy wprowadzono także w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych dochodów uzyskiwanych przez osoby fizyczne.

Natomiast w Ustawie z 29 sierpnia 1997 r. — Ordynacja podatkowa (dalej: Ordynacja podatkowa) wprowadzono m.in. art. 299f, z którego wynika m.in., że Szef Krajowej Administracji Skarbowej przekazuje Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów informację o ustaleniu prawdopodobieństwa wystąpienia opóźnień w spełnianiu przez podmiot obowiązany do przesyłania, bez wezwania organu podatkowego, danych wynikających z ewidencji VAT oraz świadczeń pieniężnych, wynikających z faktur otrzymanych w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, za który to prawdopodobieństwo zostało ustalone.

Prawdopodobieństwo wystąpienia opóźnień uznaje się za ustalone, jeżeli suma wartości świadczeń pieniężnych niezapłaconych przez dany podmiot w terminie 60 dni od dnia otrzymania faktury wynosi w okresie kolejnych 3 miesięcy co najmniej 2 000 000 zł. Przy czym, suma ta wynosi, w latach 2020 i 2021, co najmniej 5 000 000 zł.

Ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2020 r.