Dziedzictwo — źródło tożsamości — pod tym hasłem odbędzie się kolejna, już XXII edycja Europejskich Dni Dziedzictwa (EDD) w Polsce.

Jak informuje ogólnopolski koordynator tego programu — Narodowy Instytut Dziedzictwa (NID) — tak uniwersalny temat można interpretować i powiązać z wieloma aspektami, które czerpią z naszej wspólnej przeszłości. Chodzi o poczucie przynależności do własnej społeczności czy narodu, więź z historią, językiem, tradycją i rodziną. Tożsamość daje szansę zrozumienia szerszego kontekstu relacji z otoczeniem, a co za tym idzie, umożliwia bardziej świadome obcowanie z zabytkiem.

Jednocześnie poprzez występujący w temacie przewodnim termin „źródło” NID chce zwrócić szczególną uwagę na niedostrzegany na co dzień związek kultury i historii z wodą. Źródła wody jako kluczowy czynnik w dziejach osadnictwa, sieć dróg wodnych, która poprzez handel i wymianę kulturalną stała się ważnym historycznie elementem rozwoju państwa, pozostawiły silny ślad w dziedzictwie materialnym — między innymi budownictwo okrętowe, porty, latarnie morskie, mosty, młyny wodne, jak również niematerialnym — jak na przykład obrzędowość związana z wodą lub zwyczaje marynistyczne.

Jak podkreśla NID, organizacja Europejskich Dni Dziedzictwa w zdecydowanej większości państw europejskich ogranicza się do udostępniania zabytkowych budynków, które na co dzień pozostają zamknięte dla zwiedzających. W Polsce, gdzie poziom społecznej znajomości wartości dziedzictwa jest bardzo niski — szczególnie na terenach, które znalazły się w jej granicach w wyniku postanowień traktatu jałtańskiego i których obecni mieszkańcy do dziś nie czują się dostateczne zadomowieni — taka formuła EDD z góry skazana była na porażkę.

Dlatego EDD wykorzystuje się jako narzędzie do wzmocnienia społecznej współodpowiedzialności za stan zabytków. W ciągu kilku lat udało się, przy wsparciu władz samorządowych, dziesiątek organizacji pozarządowych, setek organizatorów poszczególnych wydarzeń oraz mediów ogólnopolskich i regionalnych, stworzyć własną formułę tego najstarszego programu kulturalnego na kontynencie.

NID zwraca uwagę, że Europejskie Dni Dziedzictwa w Polsce to przede wszystkim program edukacyjny, wystawy, wycieczki, prelekcje, gry i konkursy przybliżające lokalnym społecznościom historię ich ziem. Nie można mówić o dziedzictwie i jego wartości, nie mówiąc o historii. Tę historię, bez względu na to, jak może być ona trudna, można przybliżyć właśnie przez EDD. Dzięki obcowaniu z zabytkiem wydarzenia z przeszłości stają się mniej odległe i bardziej zrozumiałe.

Europejskie Dni Dziedzictwa 2014 odbędą się tradycyjnie w drugi i trzeci weekend września, czyli 13–14 i 20–21 września. Wydarzenia już zgłoszone do tegorocznej edycji EDD w Polsce można zobaczyć na stronie www.edd.nid.pl.