Tyle łącznie przeznaczą na ten cel budżet państwa i samorządy. Tak zdecydowała Rada Ministrów, która 6 października br. podjęła uchwałę w sprawie ustanowienia programu wieloletniego Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa.
Będzie on realizowany w latach 2016–2020. Przygotowało go Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego we współpracy z Ministerstwem Edukacji Narodowej.
W ciągu najbliższych 5 lat na wykonanie zadań programu budżet państwa przeznaczy 435 mln zł (po ok. 87 mln zł w każdym roku), a samorządy terytorialne dorzucą kolejne 231 mln zł. W sumie będzie to ponad 660 mln zł. Program jest realizacją postanowień Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego, która zakłada wsparcie czytelnictwa jako jednego z najważniejszych elementów kapitału kulturowego. To także wypełnienie postanowień listu intencyjnego, który w styczniu br. podpisały szefowe resortów kultury oraz edukacji w sprawie współpracy z zakresie promowania czytelnictwa.
Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa jest odpowiedzią na niski poziom czytelnictwa wśród Polaków. Z przeprowadzonych w 2014 r. przez Bibliotekę Narodową badań wynika, że jedynie 11% dorosłych Polaków czyta książki (7 i więcej rocznie), a na dodatek odsetek czytelników maleje wraz z wiekiem. W 2014 r. aż 58,3% Polaków nie przeczytało żadnej książki. Okazuje się, że dorośli sięgają po książki częściej, ale tylko wtedy, gdy mają z nimi systematyczny kontakt od najmłodszych lat. Dlatego niezbędne jest promowanie i wspieranie rozwoju czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży.
Program tworzy warunki do rozwoju czytelnictwa i zainteresowania czytaniem książek, co oznacza większą dostępność książek, czasopism i multimediów. Każdy będzie mógł z nich skorzystać bezpłatnie. Do znacznej poprawy stanu czytelnictwa przyczyni się też rozwój bibliotek publicznych, szkolnych i pedagogicznych, jako lokalnych ośrodków życia społecznego, zapewniających dostęp do kultury i wiedzy. Powstanie więcej bibliotek z bardziej zróżnicowanym księgozbiorem, uzupełnianym o nowości wydawnicze.
W ramach programu wyznaczono trzy priorytety:
1. Zakup nowości wydawniczych do bibliotek publicznych (jego operatorem jest Biblioteka Narodowa w Warszawie), na który budżet państwa w ciągu 5 lat przeznaczy 135 mln zł. Jego celem jest uatrakcyjnienie zasobów bibliotek publicznych przez zwiększenie udziału nowości wydawniczych w ich zbiorach oraz wzrost dostępności książek, czasopism, multimediów, wydawnictw nutowych i kartograficznych.
2. Infrastruktura bibliotek 2016–2020 (instytucja prowadząca to Instytut Książki w Krakowie), na który państwo wyda z budżetu 150 mln zł. Celem programu jest wzmocnienie potencjału i roli bibliotek publicznych oraz bibliotek publicznych wchodzących w skład innej instytucji kultury poprzez:
- dostosowanie bazy infrastrukturalnej bibliotek publicznych do zmieniających się potrzeb i standardów;
- stworzenie warunków lokalowych do rozwijania nowych funkcji bibliotek publicznych, także tych służących podnoszeniu kompetencji cyfrowych mieszkańców;
- zwiększenie atrakcyjności usług bibliotecznych przez odpowiednie wyposażenie bibliotek;
- dokonanie zmian w infrastrukturze bibliotek w celu dostosowania ich do obsługi osób niepełnosprawnych;
- rozwój partnerstwa publiczno-społecznego i między instytucjami publicznymi (szkołami, które prowadzą biblioteki) na rzecz czytelnictwa w społeczności lokalnej.
W ramach tego priorytetu dofinansowywane będą działania polegające na modernizacji, budowie, przebudowie i wyposażeniu budynków bibliotecznych, co podniesie ich standard.
W tym priorytecie środki mogą pozyskiwać biblioteki publiczne w gminach wiejskich, miejsko-wiejskich lub miejskich do 50 000 mieszkańców.
3. Rozwijanie zainteresowań uczniów przez promowanie i wspieranie rozwoju czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży, w tym zakup nowości wydawniczych (operatorami priorytetu są wojewodowie i właściwi ministrowie); budżet: 150 mln zł.
W ramach tego priorytetu przewidziano uatrakcyjnienie księgozbiorów bibliotek szkolnych i pedagogicznych oraz wzmocnienie potencjału i roli tych placówek. Zostanie to osiągnięte poprzez:
- zwiększenie atrakcyjności oferty bibliotek szkolnych i pedagogicznych (będzie w nich więcej nowości wydawniczych);
- wzrost dostępności książek w bibliotekach szkolnych i pedagogicznych;
- rozwój współpracy między szkołami a bibliotekami publicznymi i bibliotekami pedagogicznymi.
Podstawowym celem tego priorytetu jest wzmocnienie zainteresowań i aktywności czytelniczej uczniów.
Twórcy programu podkreślają, jak ważne jest, aby każdy uczeń miał łatwy dostęp do książek, które go zainteresują i zainspirują do sięgnięcia po kolejne pozycje, a w efekcie stworzą nawyk czytania i czerpania z tego satysfakcji.
Dostęp do ciekawej lektury jest jednym z najskuteczniejszych sposobów rozwijania zainteresowań czytelniczych dzieci i młodzieży, które będą kontynuowane w dorosłym życiu.
Dlatego do bibliotek szkolnych trafią nie tylko podręczniki, ale także takie książki, którymi uczniowie są autentycznie zainteresowani — bliskie ich doświadczeniom w poznawaniu i rozumieniu współczesnego świata.
Czytelnictwo będzie popularyzowane wśród uczniów także podczas ferii letnich i zimowych, co powinno pogłębiać w nich nawyk czytania i podtrzymywać zainteresowanie tą aktywnością.