W Dz.U. z 1 sierpnia 2018 r. pod poz. 1467 opublikowano Ustawę z 15 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw.

Z nowelizacji wynika m.in., że w Ustawie z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2030 ze zm.) ogólne określenie przedmiotu tej ustawy otrzymuje brzmienie: „o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej”.

Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmie działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu. W razie potrzeby będzie to także sporządzenie wspólnie z osobą uprawnioną planu działania i pomoc w jego realizacji. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmie w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego. Nieodpłatne poradnictwo w tym zakresie obejmuje również nieodpłatną mediację.

Natomiast edukacja prawna obejmie działania edukacyjne zmierzające do zwiększenia świadomości prawnej społeczeństwa, dotyczące w szczególności upowszechniania wiedzy o:

  • prawach i obowiązkach obywatelskich;
  • działalności krajowych i międzynarodowych organów ochrony prawnej;
  • mediacji oraz sposobach polubownego rozwiązywania sporów;
  • możliwościach udziału obywateli w konsultacjach publicznych oraz procesie stanowienia prawa;
  • dostępie do nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

Zadania te będzie można realizować m.in. w formie opracowania informatorów i poradników, prowadzenia otwartych wykładów i warsztatów oraz rozpowszechniania informacji za pośrednictwem środków masowego przekazu i innych zwyczajowo przyjętych form komunikacji, w tym prowadzeniu kampanii społecznych.

Przepisy dotyczące edukacji prawnej obowiązują od 16 sierpnia 2018 r.

Ponadto, nieodpłatna mediacja (prowadzona przez mediatora, czyli osobę wpisaną na listę stałych mediatorów prowadzoną przez sąd okręgowy) obejmie:

  • poinformowanie osoby uprawnionej o możliwościach skorzystania z polubownych metod rozwiązywania sporów, w szczególności mediacji, oraz korzyściach z tego wynikających;
  • przygotowanie projektu umowy o mediację lub wniosku o przeprowadzenie mediacji;
  • przygotowanie projektu wniosku o przeprowadzenie postępowania mediacyjnego w sprawie karnej;
  • przeprowadzenie mediacji;
  • udzielenie pomocy w sporządzeniu do sądu wniosku o zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem.

Nieodpłatna mediacja nie obejmuje spraw, w których:

  • sąd lub inny organ wydały postanowienie o skierowaniu sprawy do mediacji lub postępowania mediacyjnego;
  • zachodzi uzasadnione podejrzenie, że w relacji stron występuje przemoc.

Ustawa, poza pewnymi wyjątkami, wejdzie w życie 1 stycznia 2019 r.